ҚИШ ИЛҲОМЛАРИ

Шукрулло, Ўзбекистон халқ шоири

ҚИШ ЭРТАСИ

Қиш эртаси, нақадар гўзал!
Атроф текис, оппоқ-оппоқ қор.
Гўё олам энди яралиб,
Оқ шоҳидек тўкмаган оҳор.
Тол, ниҳоллар қорга бурканиб,
Тизза бўйи қилганлар таъзим.
Фақатгина мирзатераклар
Куёв каби турар мағрур, жим.
Тонгда тушган изни беркитиб,
Учқунлади қор устига қор.
Доғ кўринмас олам бетида,
Қалбим каби тоза, беғубор.

1945 йил.

ЯНГИЕРДА ЯНГИ ЙИЛ

Сирдарё бўйларида
Ёшликда бўлганим бор,
Бепоён чўлларида
Баҳорни кўрганим бор.
Саҳро гўзал бўларди
Лолалар унганида.
Заррин уфқ бағридан
Қуёш кўринганида.
Жанубдан учган қушлар
Шу ерда қолсам дерди.
Палапонларин очиб,
Уя, ин солсам дерди.
Шундай гўзал бўларди
Мирзачўлнинг баҳори.
Аммо жавза етмасдан
Тўкиларди оҳори.
На бир файзи қоларди,
Ҳар ён теп-текис тақир
Кечаги чўлнинг кўрки,
Қайга йўқолди ахир!
Бўлганман бу ерларда
Жазирамада ёзда ҳам.
На дов-дарахт ва на сув-
Ловуллаб ёнган олам.
Қушлар қаноти куйиб,
Учолмасдан қоларди.
Сувсизликдан, оташдан,
Қанотлари ёнарди.
Сирдарё бўйларида,
Балиқ ов қилганим бор.
Аммо бўлмаган эдим
Чўлда ёққанида қор.
Чўлда қиш даҳшатини
Боболар сўзлаб берган.
Сўзи қолиб бўғзида,
Бўтадек бўзлаб берган.
Қор бўрони турган дам
Очирмасди кўзингни.
Йўлни топишлик қайда,
Кўролмасдинг ўзингни,
Ҳатто азим туялар,
Қолар эди қаришиб.
Қор ва карвон, одамлар
Кетар эди қоришиб.
Қоришиб, уюмалашиб,
Бир тош бўлиб қотарди.
Бир ҳовуч суяк бўлиб,
Ер қаърига ботарди.

Бугун Мирзачўлдаман,
Тизза бўйи ёққан қор.
На бир дахшат сезаман,
Қалбимда шодлик, баҳор.
Бўрон увлаб турса ҳам,
Бўрон гўвлаб турса ҳам,
На дарбадар кезаман,
На қўрқувни сезаман.
Бўрон каловлатса ҳам,
Уйга олиб борарди.
Янги йил базми бўлган,
Тўйга олиб борарди.
Ҳар қадамда бир қишлоқ,
Урар инсон нафасин
Ҳар ерда пахтазор, боғ
Меҳнат ва шон нафасин.
Инсон, чўллар дахшатин
Енга олган қудратсан
Ҳаётга илдиз бўлиб,
Синга олган қудратсан!

1964 йил .

ҚОР ЁҒАДИ

Қор ёғади, қор ёғади,
Оппоқ толлар новдаси.
Оқ яктаклик юзга кирган,
Гўё бобом гавдаси.

Қор ёғади, қор ёғади,
Кафтингда эриб кетар.
Қимирламай, бекор турсанг,
Совуқ жонингдан ўтар.

Қор ёғади, қор ёғади,
Отам жўнар ишига.
Бугун куннинг совуқлиги,
Наҳот, келмас эсига?

Буни ўйлаб қайғурма ҳеч,
Хавотир бўлма, ўғлон.
Отанг терлаб, меҳнат қилар,
Ишдан қўрқар қаҳратон.

Қор ёғади, қор ёғади,
Кафтингда эриб кетар.
Бекорчи ва дангасанинг
Совуқ жонидан ўтар...

1963 йил

МИРЗАЧЎЛ АРЧАСИ

Бораман Мирзачўлда,
Атроф теп-текис яланг.
Қирғовул учар йўлдан,
Пана жой тополмай гаранг.

На қамишзор, на бута...
Атроф ҳайдалган шудгор.
Гоҳ қуён қўрқа-писа
Қочиб ўтар, атроф қор.

Атроф текис оппоқ қор,
На тиккайган саксовул.
На яқинда қишлоқ бор,
Йўл устида на овул.

Қўрқув босмасин сайёҳ,
Чув де, олдинга йўл ол.
Чўлнинг этагига боқ,
Теваракка назар сол.

Асфальт йўл чеккасида
Кўрдингми, арча қатор.
Чўлда ҳеч бир фаслда
Арча унганми, зинҳор!

Бу инсоннинг чўлга ҳам
Баҳор келтиргани-ку!
Атрофда қор ёғса ҳам,
Мангу баҳор-ку, мангу!

Инсон истаса чўлдан
Қумни учирар экан.
Арчазор тоғларни ҳам
Чўлга кўчирар экан.

Мирзачўлда оппоқ қор,
Уйлар олдида баҳор!

1963 йил.

***

Абдулла Орипов, Ўзбекистон халқ шоири

ЛАЙЛАК ҚОР

Аллоҳнинг жамолин
Кўрмоқчи бўлсанг,
Наинки, ёзу куз
Ва баҳорга боқ.
Астойдил талпиниб,
Соғинчга тўлсанг,
Декабрда ёққан
Лайлак қорга боқ.

2015 йил 20 декабрь

ЯНГИ ЙИЛ

Меҳру муҳаббатга ташна кўнгилни
Ҳатто дақиқалар айлар экан зор.
Бир ўзим билурман, ҳар янги йилни
Қанчалик кутганман бўлиб интизор.

Ундан омонликни кутдим аввало,
Сўнгра осойишта онларни кутдим.
Бир қултум сув билан бир ютум ҳаво,
Тандирдан узилган нонларни кутдим.

Кутдим, набиралар бўлишсин, деб жам,
Ҳар бирин лабида табассум қалқсин.
Ёғсин оппоқ қор ҳам гупиллаб шу дам,
Қишнинг қуёши ҳам ялтираб балқсин.

Қўни қўшнилару дўсту биродар
Бир-бирин қутласин қувончга тўлиб.
Кекса-ёш бағрини очиб баробар
Йилни қарши олсин жамулжам бўлиб.

Гина-қудуратлар орқада қолсин,
Янги яралгандай бу вужуд-бу тан.
Севиб ва авайлаб бағрига олсин
Ҳар битта фарзандин шу она Ватан.

2015 йил 27 декабрь

***

Эркин Воҳидов, Ўзбекистон халқ шоири

ҚОРХАТ

Қор ёғар – осмонда оққушлар учар,
Қор ёғар – осмондан оқ укпар тушар.
Қор ёғар еру фалакни тўлдириб,
Бизлар эрсак иссиқ уйда ўлтириб,
Тарк этолмай ҳалқимизнинг одатин
Ёзамиз дўстларга дўстлик қорхатин.
Қорхат асли қордай оппоқ дил хати,
Оқ кўнгилнинг меҳри, тафти, ҳурмати.
Ошинолик, чин вафо изҳори ул,
Гоҳи пинҳон севгининг иқрори ул.

Қор ёғар, қорхат ила, хулла калом,
Шоира қизларга йўллаймиз салом.
Сизга, эй Гулчеҳра қизлар,Эътибор,
Айтамиз кўнгилда орзу неки бор.
Ой Ҳалима ҳам Малика, Турсуной,
Эй чирою, файзга бою шеъри сой,
Сизга дилдан энг самимий эҳтиром,
Янги йилнинг табриги ҳам ассалом!

Энди келсак сўзнинг индаллосига,
Яъни қорхатнинг асл маъносига:
Янги йилда давра тузмоқ фарз бўлур,
Ким ютилса, бир зиёфат қарз бўлур.
Қорхат элтган элчимизни тутсангиз,
Тан берурмиз, қарз бўлурмиз, ютсангиз.
Йўқса ўзни катта ишга чоғлангиз,
Шу бугундан пеш этакни боғлангиз.
Бермангиз Гулчеҳраларга зарра дам,
Бирйўла ювгай мукофотларни ҳам.
Енг шимарсин Мўътабар, Ойдин букун,
Қарз улар бултурги достонлар учун.
Тутди бир қўлда газета, бир қўлда тор,
«Лирика»ни ювмади лек Эътибор.
Бибисора ҳам Санобар қайдадир,
Битта шеъри бир зиёфатга татир.
Хуллас, энди барчангиз ҳамдам бўлинг,
Худди «Қизлар давраси»дек жам бўлинг.
Шеър ёзар чоғидагидек ёнингиз,
Бунда дастурхонингиз–достонингиз.
Ўзингиз айланг товус янглиғ хиром,
Шеъриятдай тотли бўлсин ҳар таом.
Ол яноғингиз каби олма, анор,
Кўзларингиздек чарос боқсин хумор.
Эслатиб ҳам писталар хандонингиз,
Юзингиздек кулса ширмой нонингиз.
Бўлса бодомлар қабоғингиз каби,
Ҳам мурабболар дудоғингиз каби,
Лағмон эшиб тола-тола сочингиз,
Мисли ёйиб ташлагандай сочингиз.
Сочдаги баргакдайин кўк бодиринг,
Ҳам хино янглиғ патинжон олдиринг.
Тарвузу қовунни ҳам сероб қилинг,
Худди ошиқларни тилгандай тилинг.
Ҳар узум бўлсин дуру маржон каби,
Ё Мукаррам шеър ўқиб турган лаби.
Шабнамиким ой Нилуфар холидай,
Таъми Ойдин шеъриларининг болидай.
Турса соз сизнинг ғазал янглиғ шароб,
Кирса боз бизнинг юрак янглиғ кабоб.
Ол анорни дилни эзгандай эзинг,
Шарбатини майни сузгандай сузинг,
Барча неъмат бир томону шеър соз,
Шеър бирлан бизни айланг сарфароз.
Ўлтириб оппоқ саҳардан токи шом
Бўлмасин ҳеч баҳсу шеърхонлик тамом.
Бу каби суҳбатга чин дўстлар аро
«Қилса арзир юз Саида жон фидо».

Мен бўлай бир неча ҳамроҳим билан.
Ўлмасу Абдулла, Иброҳим билан.
Боргумиз ютсак агар албатта биз,
Йўқса сиз иззатдаю хизматда биз.
Шоюсуф обкашда тонгдан сув ташир,
Ҳам Барот ўқлоғ тутиб ёйгай хамир.
Чучвара туккай Муҳаммад чўккалаб,
Ўт пуркар Ҳусниддин ўзидан ўпкалаб.
Не ажаб, куйса патир, ёнса қозон,
Тандир олдида Рауф, ошпаз-Омон.
«Ҳай» деб уф тортиб Жамол елпир кабоб,
Топмайин човлини Охунжон хуноб.
Шу маҳалда бир латифа, шубҳасиз,
Тўлқину Анварга сўйлайдур Азиз.
Оқибат меҳмонхона қоқ ер бўлур,
Катта дастурхонда ёлғиз шеър бўлур.

Бир томонда сиз пари рухсорлар,
Бир томонда биз ғариб бечорлара.
Ким қошин куйдиргану дўппини ким,
Бош эгармиз, ёлворармиз сизга жим...

Хат ёзилди, энди биз омад талаб,
Элчининг чаққонлигида ҳамма гап.
Йўлласак Маъруф Жалилни–анча бўш,
Ёки Сайёрми? У бўлмас, лаққа гўшт...
Хўш, ким элчи? Ҳа, билиб ишнинг кўзин,
Элчи қилдик мулла «Муштум»нинг ўзин.
Ушлаб олмоқнинг сира имкони йўқ,
Чунки у кетгувчи ер поёни йўқ...
Қор ёғар– осмонда оққушлар учар,
Қор ёғар –осмондан оқ укпар тушар.
Қор ёғар, қорхат ила, хуллас калом,
барча ой қизларга йўллаймиз салом.

1973 йил