Зэфэхьысыжьхэр ашIыгъэх
ГъогурыкIоным ишапхъэхэр амыукъонхэмкIэ АР-м и Комиссие изэхэсыгъоу тыгъуасэ щыIагъэм хэлэжьагъэхэр 2023-рэ илъэсым республикэм игъогухэм тхьамыкIагъоу къатехъухьагъэр зыфэдизым, ахэр къызыщыхъун ылъэкIыщт чIыпIэхэм ягъэнэфэн, автомобиль гъогухэр щынэгъончъэнхэм тегъэпсыхьэгъэ лъэпкъ проектыр зэрагъэцакIэрэм атегущыIагъэх. Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат Iофтхьабзэр зэрищагъ.
АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ гъогурыкIоныр щынэгъончъэнымкIэ и Къэралыгъо автоинспекцие къызэритыгъэмкIэ, гъэрекIо республикэм игъогухэм тхьамыкIэгъо 439-рэ къатехъухьагъ, нэбгырэ 71-рэ ахэм ахэкIодагъ, 530-мэ шъобжхэр атещагъэ хъугъэ. Гъогухэм тхьамыкIагъор проценти 3,5-кIэ нахьыбэу къатехъухьагъ, Шэуджэн районым, Мыекъуапэ, Адыгэкъалэ ащыхэхъуагъэу агъэунэфыгъ.
Ространснадзорым Къыблэ федеральнэ шъолъырымкIэ ичIыпIэ гъэIорышIапIэ илIыкIо зэхэсыгъом къызэрэщиIуагъэмкIэ, цIыфхэр зэращэнхэу фитыныгъэ къязытырэ лицензиехэр транспорт 1039-мэ яI. Республикэм иунэе предприниматель ыкIи июридическэ лицэ 270-р цIыфхэм язещэн пылъ. УплъэкIунхэм нафэ къызэрашIыгъэмкIэ, гъэрекIо транспортымкIэ хэбзэгъэуцугъэр гъогогъу 344-рэ аукъуагъ, кIэлэцIыкIухэм язещэнкIэ хэукъоныгъэ 21-рэ ашIыгъ.
АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ къызэритыгъэмкIэ, кIэлэцIыкIухэм гъогухэм шъобжхэр щатырамыщэнхэм тегъэпсыхьэгъэ Iофтхьэбзэ 23-рэ гъэрекIо Министерствэм зэрихьэгъагъ нахь мышIэми, кIэлэцIыкIухэм апкъ къикIыкIэ гъогухэм къатехъухьэгъэ тхьамыкIагъохэр проценти 114,3-кIэ нахьыбэ хъугъэх. Мы лъэныкъомкIэ зиIофхэр нахь дэйхэр Мыекъуапэ, Тэхъутэмыкъое, Шэуджэн районхэр ары. Джэджэ, Шэуджэн районхэм япащэхэр зэхэсыгъом къыщыгущыIагъэх. Республикэм ипащэ муниципалитетхэмрэ къулыкъу гъэнэфагъэхэмрэ япащэхэм анаIэ щыкIэгъэ заулэмэ тыраригъэдзагъ.
«Гъогухэм тхьамыкIагъохэр къатемыхъухьанхэмкIэ Iофэу ашIэрэр нахь агъэлъэшын, гъогурыкIоным ишапхъэхэр кIэлэцIыкIухэм амыукъонхэмкIэ методическэ материалхэр икъоу агъэфедэнхэ фае. ЦIыфхэр зэрэзэращэхэрэм, гъогум техьаным ыпэкIэ водительхэр, транспортым изытет зэрауплъэкIухэрэм нахь лъэшэу гъунэ алъафын фае. Зыныбжь имыкъугъэ водительхэм, ешъуагъэу рулым кIэрысхэм апкъ къикIыкIэ гъогухэм къатехъухьэрэ тхьамыкIагъохэр муниципальнэ комиссиехэм ащызэхафын фае. Ахэм къэбар жъугъэм иамалхэри къарагъэблэгъэнхэу щыт. Мыгъи Геническэ районым щыщ кIэлэцIыкIухэр тадэжь къэкIощтых. Ащ тэри, ГИБДД-м иIофышIэхэми, пшъэдэкIыжьэу тхьырэр нахь къыгъэлъэшыщт», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
АР-м псэолъэшIынымкIэ, транспортымкIэ, псэупIэ-коммунальнэ, гъогу хъызмэтымкIэ и Министерствэ ипащэ зэхэсыгъом къызэрэщиIуагъэмкIэ, авариехэр къызыщыхъун ылъэкIыщт чIыпIи 7 гъэрекIо агъэнэфагъ. Ахэм ахэхьэх автомобиль гъогоу «Мыекъуапэ – Джаджэ – Псыбай – Зеленчукская – Карачаевск» зыфиIорэм ишъолъыр Iахьрэ станицэу Джаджэ екIолIэрэ гъогумрэ. Автомобиль гъогоу «Красногвардейскэр – Улап – Зарево» зыфиIорэмрэ къуаджэу Джамбэчые дэхьэрэ гъогумрэ агъэкIэжьыгъэх. Лъэпкъ проектэу «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIухэм адиштэрэ автомобиль гъогухэр» зыфиIорэм тетэу псыхъоу Фэдз телъ лъэмыджыр Кощхьэблэ районым щагъэцэкIэжьы.
«Тэ анахьэу тызыпылъын фаер цIыфхэм тхьамыкIагъохэр къямыхъулIэнхэр, ахэм ящыIэныгъэ щынэгъуапIэ имыуцоныр ары. Автомобиль гъогухэу тхьамыкIагъо къызыщыхъун ылъэкIыщтхэр игъом къыхагъэщынхэ ыкIи шапхъэхэм адиштэу зэтырагъэпсыхьажьынхэ, гъогу тамыгъэхэр, остыгъэхэр атырагъэуцонхэ фае», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Зэхэсыгъом икIэух лъэпкъ проектэу «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIухэм адиштэрэ гъогухэр» зыфиIорэр 2023-рэ илъэсым республикэм зэрэщагъэцэкIагъэм тегущыIагъэх. Лъэныкъо шъхьаIэхэмкIэ планхэр гъэцэкIагъэ зэрэхъугъэхэр зэхэсыгъом къыщаIуагъ. Шъолъыр мэхьанэ зиIэ автомобиль гъогухэу шапхъэхэм адиштэу зэтегъэпсыхьагъэр процент 63,3-рэ, къэлэ гъогухэу — процент 80,6-рэ. Лъэпкъ проектым къыдыхэлъытагъэу гъэрекIо ащ пае сомэ миллиарди 2,3-рэ къыхагъэкIыгъагъ. Автомобиль гъогу километрэ 82-рэ агъэцэкIэжьыгъ, «Гъозэрыплъ – Лэгъонакъэ» зыфиIорэм ишIын лъагъэкIуатэ. Километрэ 11 зикIыхьэгъэ автомобиль гъогухэр Мыекъуапэ зыпкъ щырагъэуцожьыгъэх, километри 4 зикIыхьэгъэ гъогуитф шапхъэхэм адиштэу Яблоновскэ къэлэ псэупIэм щызэтырагъэпсыхьажьыгъ.
Адыгеим ипащэ лъэпкъ проектэу «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIухэм адиштэрэ гъогухэр» зыфиIорэм къыщыдэлъытэгъэ IофшIэнхэр 2024-рэ илъэсым икъоу агъэцэкIэнхэу пшъэрылъ афишIыгъ.